Joanna Kostrzewa
Tytuł scenariusza/ temat lekcji:
Człowiek a las, las a człowiek. Las Birnam jako dowód na wpływ przyrody na życie ludzkie – praca z tekstem tragedii „Makbet” Williama Szekspira.
Przedmiot: Język polski.
Klasa: II.
Krótki opis scenariusza: Podczas zajęć uczniowie i uczennice poznają funkcje lasu na przykładzie tragedii Szekspira i konfrontują je z funkcjami lasu współcześnie. Scenariusz wykorzystuje aktywne metody pracy oraz technologie informacyjno-komunikacyjne.
Czas trwania: 45 minut.
Pytanie kluczowe: W jaki sposób przyroda wpływa na życie ludzkie? Udzielając odpowiedzi, odwołaj się do wpływu przyrody na życie człowieka w literaturze (począwszy od baśni) i w życiu codziennym.
Cele lekcji:
- Uczeń/uczennica wie, że przyroda miała w literaturze wpływ na życie ludzkie.
- Uczeń/uczennica rozumie, że las ma wpływ na klimat.
- Uczeń/uczennica potrafi podać przykłady, w jaki sposób należy dbać o lasy, by ograniczyć wpływ zmiany klimatu na lasy.
Związek z podstawą programową:
Cele kształcenia – wymagania ogólne:
I. Kształcenie literackie i kulturowe
1. Kształtowanie dojrzałości intelektualnej, emocjonalnej i moralnej uczniów/uczennic.
5. Znajomość wybranych utworów z literatury polskiej i światowej oraz umiejętność mówienia o nich z wykorzystaniem potrzebnej terminologii.
6. Kształtowanie różnorodnych postaw czytelniczych – od spontanicznego czytania do odbioru opartego na podstawach naukowych.
7. Kształcenie umiejętności czytania, analizowania i interpretowania literatury oraz innych tekstów kultury, a także ich wzajemnej korespondencji.
8. Kształcenie umiejętności świadomego odbioru utworów literackich i tekstów kultury na różnych poziomach: dosłownym, metaforycznym, symbolicznym, aksjologicznym.
10. Budowanie systemu wartości na fundamencie prawdy, dobra i piękna oraz szacunku dla człowieka.
11. Kształcenie umiejętności rozpoznawania i wartościowania postaw budujących szacunek dla człowieka (np. wierność, odpowiedzialność, umiar) oraz służących budowaniu wspólnot: państwowej, narodowej, społecznej (np. patriotyzm, sprawiedliwość, obowiązkowość, szlachetność, walka, praca, odwaga, roztropność).
III. Tworzenie wypowiedzi
1. Doskonalenie umiejętności wyrażania własnych sądów, argumentacji i udziału w dyskusji.
2. Wykorzystanie kompetencji językowych i komunikacyjnych w wypowiedziach ustnych i pisemnych.
3. Kształcenie umiejętności formułowania i uzasadniania sądów na temat dzieł literackich oraz innych tekstów kultury.
IV. Samokształcenie
1. Rozwijanie zainteresowań humanistycznych.
2. Doskonalenie umiejętności korzystania z różnych źródeł informacji, w tym z zasobów cyfrowych, oceny ich rzetelności, wiarygodności i poprawności merytorycznej.
3. Kształcenie nawyków systematycznego uczenia się, porządkowania zdobytej wiedzy i jej pogłębiania oraz syntezy poznanego materiału.
4. Wyrabianie nawyku samodzielnej, systematycznej lektury.
5. Rozwijanie uzdolnień i zainteresowań poprzez udział w różnych formach aktywności intelektualnej i twórczej.
6. Umacnianie postawy poszanowania dla cudzej własności intelektualnej.
7. Rozwijanie umiejętności efektywnego posługiwania się technologią informacyjną w poszukiwaniu, porządkowaniu i wykorzystywaniu pozyskanych informacji.
Treści nauczania – wymagania szczegółowe:
I. Kształcenie literackie i kulturowe
1. Czytanie utworów literackich. Uczeń/uczennica:
2) rozpoznaje konwencje literackie i określa ich cechy w utworach (fantastyczną, symboliczną, mimetyczną, realistyczną, naturalistyczną, groteskową);
5) interpretuje treści alegoryczne i symboliczne utworu literackiego;
6) rozpoznaje w tekstach literackich: ironię i autoironię, komizm, tragizm, humor, patos; określa ich funkcje w tekście i rozumie wartościujący charakter;
8) wykazuje się znajomością i zrozumieniem treści utworów wskazanych w podstawie programowej jako lektury obowiązkowe;
9) rozpoznaje tematykę i problematykę poznanych tekstów oraz jej związek z programami epoki literackiej, zjawiskami społecznymi, historycznymi, egzystencjalnymi i estetycznymi; poddaje ją refleksji;
12) w interpretacji utworów literackich odwołuje się do tekstów poznanych w szkole podstawowej, w tym: trenów i pieśni Jana Kochanowskiego, bajek Ignacego Krasickiego, „Dziadów” cz. II oraz „Pana Tadeusza” Adama Mickiewicza, „Zemsty” Aleksandra Fredry, „Balladyny” Juliusza Słowackiego;
13) porównuje utwory literackie lub ich fragmenty, dostrzega kontynuacje i nawiązania w porównywanych utworach, określa cechy wspólne i różne;
14) przedstawia propozycję interpretacji utworu, wskazuje w tekście miejsca, które mogą stanowić argumenty na poparcie jego propozycji interpretacyjnej;
15) wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, szczególnie kontekst historyczno-literacki, historyczny, polityczny, kulturowy, filozoficzny, biograficzny, mitologiczny, biblijny, egzystencjalny;
16) rozpoznaje obecne w utworach literackich wartości uniwersalne i narodowe; określa ich rolę i związek z problematyką utworu oraz znaczenie dla budowania własnego systemu wartości.
2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń/uczennica:
1) przetwarza i hierarchizuje informacje z tekstów, np. publicystycznych, popularnonaukowych, naukowych;
2) analizuje strukturę tekstu: odczytuje jego sens, główną myśl, sposób prowadzenia wywodu oraz argumentację;
6) odczytuje pozaliterackie teksty kultury, stosując kod właściwy w danej dziedzinie sztuki.
III. Tworzenie wypowiedzi
1. Elementy retoryki. Uczeń/uczennica:
1) formułuje tezy i argumenty w wypowiedzi ustnej i pisemnej przy użyciu odpowiednich konstrukcji składniowych.
2. Mówienie i pisanie. Uczeń/uczennica:
1) zgadza się z cudzymi poglądami lub polemizuje z nimi, rzeczowo uzasadniając własne zdanie.
IV. Samokształcenie. Uczeń/uczennica:
1) rozwija umiejętność pracy samodzielnej, między innymi przez przygotowanie różnorodnych form prezentacji własnego stanowiska;
2) porządkuje informacje w problemowe całości poprzez ich wartościowanie; syntetyzuje poznawane treści wokół problemu, tematu, zagadnienia oraz wykorzystuje je w swoich wypowiedziach;
3) korzysta z literatury naukowej lub popularnonaukowej;
6) wybiera z tekstu odpowiednie cytaty i stosuje je w wypowiedzi;
10) gromadzi i przetwarza informacje, sporządza bazę danych.
Metody: Burza mózgów, praca z tekstem literackim i źródłowym, BYOD (Bring your own device), czyli przynieś swoje własne urządzenie (smartfon).
Formy pracy: Praca indywidualna, praca w grupach.
Środki dydaktyczne i materiały: Komputer, projektor, smartfony, publikacja „Zrównoważony rozwój w edukacji leśnej” (str. 29–37), załącznik.
Przebieg zajęć:
Wprowadzenie
1. Po podaniu uczniom i uczennicom celów lekcji i sprawdzeniu ich zrozumienia poproś, aby w parach odpowiedzieli na pytanie kluczowe: „W jaki sposób przyroda wpływa na życie ludzkie? Udzielając odpowiedzi, odwołaj się do wpływu przyrody na życie człowieka w literaturze (począwszy od baśni) i w życiu codziennym”. Po tym, jak odpowiedzi w parach zostaną ustalone, poproś młodzież o to, by się nimi podzieliła (3 minuty).
Przyroda jest niejednokrotnie świadkiem wydarzeń, ma cechy ludzkie (np. w baśniach), stoi na straży moralności i sprawiedliwości (np. „Dziady” cz. II Adama Mickiewicza), jest nieokiełznana, tajemnicza, mroczna (np. „Król Olch” Johanna Wolfganga Goethego).
Praca właściwa
2. Podziel uczniów i uczennice na trzy grupy. Następnie rozdaj młodzieży karty pracy z załącznika nr 1. Zadaniem młodzieży jest omówienie funkcji przyrody w tragedii „Makbet” Williama Szekspira. Młodzież zapisuje swoje pomysły (15 minut).
3. Po wykonaniu zadania przedstawiciele grup przedstawiają efekty swojej pracy na forum (5 minut).
4. Powiedz uczniom i uczennicom, że przyroda w „Makbecie” ma zdecydowany wpływ na klimat utworu, na nastrój w nim panujący. Okazuje się, że w rzeczywistości klimat ma wpływ na przyrodę – także na lasy. Zapowiedz, że teraz zajmiecie się wpływem człowieka na las i całą przyrodę, zaczynając od zapoznania się z przygotowanym materiałem – fragmentem publikacji pt. „Zrównoważony rozwój w edukacji leśnej” – str. 29–37, fragment: „Lasy a klimat” (10 minut).
5. Zapytaj, czy wpływ człowieka na las oraz całą przyrodę jest pozytywny, czy negatywny. Powiedz, że zmiana klimatu jest przejawem negatywnego wpływu człowieka na otaczający nas świat, a więc można metaforycznie uznać, że to, jak człowiek negatywnie wpłynął na zmianę klimatu, jest porównywalne do niszczącej działalności Makbeta (2 minuty).
Podsumowanie
6. Wykorzystaj narzędzie online: https://answergarden.ch/create/, za pomocą którego uczniowie i uczennice, korzystając z własnych telefonów komórkowych, zeskanują kod QR wyświetlony przez rzutnik na tablicy, a następnie zostaną odesłani do strony z pytaniem: „Co mogę zrobić, aby ograniczyć negatywny wpływ człowieka na lasy?” Uczniowie i uczennice, wykorzystując telefony komórkowe, udzielają odpowiedzi, która wyświetla się na tablicy (załącznik nr 2). Podsumuj wypowiedzi młodzieży i powiedz, że choć nasz wpływ na lasy bywa negatywny, możemy podejmować wiele działań na rzecz lasów na gruncie indywidualnym, lokalnym i globalnym (8 minut).
7. Zaproponuj uczniom i uczennicom pogłębienie wiedzy na temat możliwych rozwiązań łagodzących skutki zmian klimatycznych stosowane w Lasach Państwowych:
1) publikacja, str. 24 i 25 (Cel 13: Działania w dziedzinie klimatu);
2) publikacja Centrum Informacyjnego Lasów Państwowych „Lasy i zmiany klimatu” z serii „Poznać i zrozumieć las”, przeznaczona dla młodzieży szkół średnich;
3) film z cyklu „Oblicza lasu” pt.: „Czy z Polski zniknie 75% lasów? Przebudowa lasu”.
Źródła:
Załączniki:
Załącznik nr 1. Karta pracy: Funkcja przyrody
Załącznik nr 2. Materiał pomocniczy: Instrukcja do narzędzia http://answergarden.ch/ do generowania kodów QR